تولید محتوا مدت زیادی نیست که جزو مهم‌ترین خط تولید‌های جهان شمرده می‌شود. امروزه تولید محتوا برای هر کسی که بخواهد خودش را به دیگران معرفی کند و آن‌ها را از حضور خود آگاه سازد، اقدامی ناگزیر است. اما تولید محتوا به چه معناست؟ چگونه باید تولید محتوا کنیم؟ برای تولید محتوا از کجا شروع کنیم؟ این سوالاتی است که قصد داریم در این مقاله به آن‌ها پاسخ دهیم. همراه ما باشید.
برای تولید محتوا از کجا شروع کنیم؟
منطق حکم می‌کند همیشه قبل از تولید، بدانیم می‌خواهیم چه چیزی تولید کنیم. تصور کنید قصد دارید مجسمه چوبی تولید کنید. ابتدا باید بدانید می‌خواهید در چه ابعادی آن را بسازید، دوست دارید چه شکلی داشته باشد یا چه تعدادی مد نظرتان است. باید قبل از تولید آن، انواع چوب‌ها را بررسی کنید تا بفهمید کدام چوب برای کار شما مناسب‌تر است. همچنین ابزارهای لازم آن را بشناسید. نکته بسیار مهمی که در ابتدای تصمیم‌تان باید به آن خوب فکر کنید و توجه داشته باشید، این است که این مجسمه چوبی را به چه هدفی می‌خواهید تولید کنید. مثلاً اگر مجسمه چوبی برای تزئین یک کتابخانه می‌خواهید که ارتفاع طبقاتش ۴۰ سانتی‌متر است، قاعدتاً ارتفاع مجسمه را ۶۰ سانتی‌متر در نظر نمی‌گیرید.
تمام مواردی که در مثال مجسمه چوبی بیان کردیم، درباره تولید محتوا نیز صادق است. برای اینکه یک محتوا تولید کنید، ابتدا باید به خوبی بدانید که چه هدفی از تولید این محتوا دارید. زمانی که هدف‌تان از محتوا را بدانید، ویژگی‌های آن برایتان روشن‌تر و واضح‌تر می‌شود. با یک مثال ساده بیشتر اهمیت هدف محتوا را درک خواهید کرد. تصور کنید می‌خواهید یک متن به عنوان محتوا بنویسید (در ادامه درباره انواع محتوا توضیح خواهیم داد). اولین سوالی که باید از خود بپرسید این است که می‌خواهید چه پیامی به مخاطب منتقل کنید؟ چه درخواستی دارید؟ این متن را برای صفحه اینستاگرامی خود می‌نویسید یا وبسایت‌تان؟
اگر جواب این سوال‌ها را ندانید، هر چقدر هم محتوایتان فاخر و ارزشمند باشد، با استفاده بی‌هدف و نا به جا از آن، درواقع محتوای خود را از بین برده‌اید!
محتوا چیست؟
برای محتوا تعاریف متعددی بیان شده است. هرچند شاید ساده به نظر بیاید و همه شما بدانید که محتوا به چه معناست. اما بیایید از دیدگاه علمی به آن نگاهی بیاندازیم.
طبق تعاریف ژورنال‌های خارجی، می‌توانیم محتوا را یک سه‌پایه در نظر بگیریم که هر یک از پایه‌ها نقش اساسی در پایداری و کارآمدی محتوا ایفا می‌کنند. این سه پایه شامل موارد زیر هستند:
- هدف
- ساختار
- مقبولیت
همان‌طور که مشاهده می‌کنید، هدف اولین اصل یک محتواست.
منظور از هدف در محتوا چیست؟
مثال مجسمه چوبی را به یاد آورید. اگر هدف ما آماده کردن یک مجسمه چوبی برای آن کتابخانه به خصوص باشد، یکی از ویژگی‌های اساسی که به آن توجه می‌کنیم، ارتفاع نهایی مجسمه است. فرض کنید هدف دیگری برای مجسمه چوبی داشته باشیم. مثلاً بخواهیم یک اسباب‌بازی کوچک برای یک کودک ۲ ساله بسازیم. احتمال خیلی زیاد ارتفاع این مجسمه از ۱۵ یا ۲۰ سانتی‌متر تجاوز نخواهد کرد. چون علاوه بر خطراتی که ممکن است برایش داشته باشد، اصلاً نمی‌تواند آن را راحت در دست بگیرد و بازی کند. در نتیجه علناً زحمت ما بی‌فایده و بی‌هدف خواهد شد.
محتواهای مختلف اهداف مختلفی دارند. هدف سایت‌های خبرگزاری از انتشار محتوا، آگاهی‌رسانی به مردم است. سایت‌هایی مانند دیجی‌کالا می‌خواهند کالایی را بفروشند. پس باید محتواهایی تولید کند که افراد را برای خرید کالا به سمت خود جذب کند یا خدماتش را به اطلاع آن‌ها برساند. مثلاً اگر یک بار هم از کالاهای غیرخوراکی دیجی‌کالا خرید کرده باشید، نماد زیر را مشاهده کرده‌اید:
طراحی این تصویر به همراه نوشته آن، یک نمونه ساده از تولید محتواست تا خدماتش را به شما معرفی کند.
منظور از ساختار در محتوا چیست؟
اگر یک محتوا ساختارمند باشد، درواقع می‌تواند از ۲ ویژگی اساسی برخوردار باشد:
- قابل پیش‌بینی بودن
زمانی که محتوای شما ساختار داشته باشد، مخاطبان شما می‌دانند منتظر چه مطلبی باشند. درواقع شما با ساختار محتوایتان به مخاطبان خود می‌گویید که می‌خواهید درباره چه چیزی صحبت کنید.
- امکان استفاده مجدد
وقتی محتوای شما، مثلاً به صورت فهرست‌وار یا به شکل جدول، سامان‌دهی و نظم داشته باشد، دیگران نیز می‌توانند به راحتی آن را درک کنند و برای اهداف دیگری از آن بهره ببرند. به طور مثال ممکن است شما محتوایی درباره سبک‌های مختلف موسیقی و خاستگاه آن‌ها آماده کرده باشید. اگر جدولی داشته باشید که به طور خلاصه این موضوع را بیان کرده باشد، علاوه بر نظمی که در ذهن مخاطب ایجاد کرده‌اید، می‌توانید خودتان یا شخص دیگری از این جدول برای تکمیل محتوای دیگری بهره ببرد.
منظور از مقبولیت در محتوا چیست؟
شما برای داشتن یک محتوای موثر باید شناخت حدودی از مخاطبان‌تان داشته باشید. هر نوعی از محتوا گروه مخاطبان خاص خود را دارد. به طور مثال، حتماً صفحات اینستاگرامی که تجهیزات خودرو می‌فروشند، به چشمتان خورده‌اند. اگر هم تاکنون گذرتان به این پیج‌ها نخورده است، یک جستجوی کوچک انجام دهید.
در این صفحات معمولاً اکثر مخاطبان آقایان جوان هستند که به دنبال زیباتر کردن یا استفاده راحت‌تر از خودرویشان هستند. احتمالاً در این صفحات روکش صندلی ماشین به رنگ صورتی نمی‌بینید یا عروسک‌های پارچه‌ای با پیراهن‌های گل‌گلی برای تزئین خودرو مشاهده نمی‌کنید. چرا؟ دلیلش ساده است. چون این محتواها یا محصولات برای مخاطبان این صفحات «مقبول» نیستند.
چه چیزی مقبول است؟
موارد زیادی می‌تواند باشد. شاید در این صفحات محصولاتی مشاهده کنید که طرح تیم‌های فوتبال دارند؛ مثلاً روکش فرمانی که لوگوی باشگاه بایرن مونیخ آلمان بر آن نقش بسته است. یکی از خدماتی که ممکن است این پیج‌ها داشته باشند، امکان پرداخت قسطی است. چرا که احتمال دارد مخاطب جوان این صفحات، توانایی مالی کافی برای پرداخت یک‌جا نداشته باشد. درواقع کاری که این صفحات دارند انجام می‌دهند، ایجاد مقبولیت برای مخاطبان‌شان است.
حالا اگر بخواهیم یک تعریف کلی از محتوا ارائه کنیم، می‌توانیم بگوییم:
هر آنچه که پیام، اطلاعات، دانش، آموزش و هر چیز دیگری به مخاطب انتقال دهد که او را سرگرم سازد، به او آگاهی دهد و به طور کلی ارزشی به زندگی فرد اضافه کند، محتوا نامیده می‌شود. ۳ ویژگی مهم محتوا، هدفمندی، ساختارمندی و مقبولیت است.
تولید محتوا چیست؟
زمانی که ویژگی‌های کلی محتوای خود را مشخص کردید، به مرحله تولید آن می‌رسید.
در مثال مجسمه چوبی، وقتی مشخص کردید که برای چه هدفی، چه طرحی و با چه ابعادی می‌خواهید آن را بسازید، مرحله بعدی کار کردن روی چوب است تا آن را به نتیجه دلخواه‌تان برسانید. نکته‌ای که باید به آن توجه داشته باشید، ابزار است. برای تولید محتوا نیز باید ابزار تولید محتوا داشته باشید. اما برای تولید محتوا به چه چیزهایی نیاز داریم؟ ابتدا بهتر است انواع محتوا را بشناسیم.
انواع محتوا و ابزارهای تولید محتوا
امروزه محتوا به شکل‌های مختلفی در اختیار مخاطب قرار می‌گیرد. در ادامه به مهم‌ترین انواع آن اشاره می‌کنیم:
- محتوای متنی
- محتوای تصویری
- محتوای ویدیویی
- محتوای صوتی (پادکست)
- محتوای گرافیکی
محتوای متنی
محتوای متنی یکی از رایج‌ترین و قدیمی‌ترین انواع محتواست. جالب است بدانید محتوای متنی، برای تولید سایر انواع محتوا نیز کاربرد دارد. اگر یک فیلم را مثالی از محتوای ویدیویی بدانیم، تاکنون دیده‌اید فیلمی بدون نوشته شدن فیلم‌نامه ساخته شده باشد؟! درواقع محتوای متنی پیش‌نیاز سایر محتواهاست.
کتاب‌ها، مقالات سایت‌ها، کپشن اینستاگرام، فیلم‌نامه‌ها، پیش‌نویس متن سخنرانی و … مثال‌هایی از محتوای متنی هستند.
ابزارهای تولید محتوای متنی
همان‌طور که انتظار می‌رود، ساده‌ترین ابزار برای تولید محتوای متنی یک مداد و کاغذ است. اما اگر بخواهید محتواهای حرفه‌ای‌تری تولید کنید، احتمال خیلی زیاد، احتیاج به یک ابزار الکترونیک مانند لپ‌تاپ یا کامپیوتر ثابت و یا گوشی هوشمند خواهید داشت.
محتوای تصویری
حتماً شما هم این تجربه را داشته‌اید که با دیدن تصاویر یک رستوران و غذاهایش، ترغیب شده‌اید یک بار به آن‌جا بروید. شاید هم با دیدن عکس‌هایی که از مسجد نصیرالملک شیراز، این شهر را در لیست مقصدهایتان برای یک سفر تفریحی قرار داده باشید. این معجزه محتوای تصویری است!
محتوای تصویری به نام محتوای بصری نیز شناخته می‌شود.
ابزارهای تولید محتوای تصویری
بسته به اینکه بخواهید چه نوع محتوای تصویری تولید کنید، ممکن است ابزارهای مختلفی نیاز داشته باشید. یکی از ساده‌ترین ابزارها برای تولید محتوای تصویری، گوشی هوشمند شماست که با کمک نرم‌افزارهایی می‌توانید بیشترین بهره را از آن ببرید.
محتوای ویدیویی
محتوای ویدیویی درواقع نوعی محتوای تصویری یا بصری است. این نوع محتوا می‌تواند فیلمی از یک مصاحبه باشد یا یک تیزر تبلیغاتی از محصول جدید.
ابزارهای تولید محتوای ویدیویی
گاهی تنها فیلم گرفتن از یک موضوع برای تولید محتوای ویدیویی کافی است. اما همانند سایر انواع تولید محتوا، برای محتوای ویدیویی حرفه‌ای‌تر نیاز به نرم‌افزارهای حرفه‌ای‌تر مانند Camtasia خواهید داشت. همچنین با استفاده از نرم‌افزارهای قوی که برای گوشی‌های هوشمند طراحی شده‌اند، می‌توانید محتوای ویدیویی باکیفیتی تولید کنید. دوربین عکاسی و یا فیلم‌برداری هم ابزارهای دیگر تولید محتوای ویدیویی هستند.
محتوای صوتی
محتوای صوتی یا پادکست‌ها، محتواهایی هستند که امروزه بسیار طرفدار پیدا کرده‌اند. یکی از مهم‌ترین نکاتی که در تولید محتوای صوتی باکیفیت اهمیت دارد، کیفیت صداست.
کتاب‌های صوتی، مصاحبه‌ها و سخنرانی‌ها مثال‌هایی از محتوای صوتی هستند.
ابزارهای تولید محتوای صوتی یا پادکست
همان‌طور که اشاره کردیم، کیفیت صدا در محتوای صوتی اهمیت زیادی دارد. با این حساب، میکروفون خوب یکی از ابزارهای تولید محتوای صوتی است. البته برای شروع می‌توان از قدرت هندزفری‌های عادی هم استفاده کرد.
محتوای گرافیکی
محتوای گرافیکی هم به نوعی زیرمجموعه محتوای تصویری هستند. یکی از کاربردی‌ترین و جالب‌ترین محتواهای گرافیکی، اینفوگرافیک‌ها هستند. اینفوگرافیک درواقع ترکیبی از محتوای تصویری و محتوای متنی است.
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های اینفوگرافیک‌ها، آسان بودن دسترسی به مطالب آن است. شما می‌توانید مفاهیم طولانی و گهگاه دشوار را به صورت خلاصه و با عکس و نمودار راحت‌تر توضیح دهید و درک آن را برای مخاطب آسان‌تر کنید.
ابزارهای تولید محتوای گرافیکی
یکی از پرکاربردترین و معروف‌ترین ابزارهای تولید محتوای گرافیکی، نرم‌افزار Adobe Photoshop است.
یکی دیگر از موضوعاتی مخصوصاً برای کسب و کارها اهمیت بیشتری پیدا می‌کند، تولید محتوا برای آنلاین‌شاپ‌هاست. اگر خودتان یا یکی از نزدیکان‌تان صاحب یک کسب و کار آنلاین باشید، حتماً متوجه اهمیت و تاثیر محتوای خوب برای افزایش فروش و رشد کسب و کار شده‌اید.
تولید محتوا برای آنلاین‌شاپ‌ها
تولید محتوا پلی میان مخاطب و کسب و کار است؛ درواقع ارتباطی بین شما و مشتری‌هایتان. شما قادر هستید با محتوای خوب مشتری‌هایتان را به خود وفادار کنید. به این شکل می‌توانید انتظار رشد فروش نیز داشته باشید.
اگر شما یک کسب و کار آنلاین دارید یا می‌خواهید شروع کنید، باید به نکاتی مانند داشتن تقویم محتوایی، ایده‌پردازی برای محتواهای خلاق و راحتی مشتری‌هایتان توجه داشته باشید.
اهمیت محتوا و تولید محتوا
حالا که با انواع محتواها و ابزارهای آن‌ها تا حدودی آشنا شده‌اید، شاید این سوال به ذهن‌تان بیاید که چرا محتوا این قدر اهمیت دارد؟ اهمیت تولید محتوا چیست؟
از مواردی که باعث اهمیت محتوا می‌شوند، می‌توان به این‌ها اشاره کرد:
- ایجاد علاقه و اعتماد در مشتری
- بیشتر دیده شدن و افزایش فروش
بیایید با یک داستان فرضی مطلب را آغاز کنیم.
تصور کنید می‌خواهید یک خودکار برای خود بخرید. قیمت حدودی این خودکار ۱۰ هزار تومان است. در چند فروشگاه آنلاین که بعضی‌هایشان معروف و بعضی‌هایشان کم‌سابقه هستند، این خودکار را مشاهده کرده‌اید. شرایط زیر را تصور کنید:
فروشگاه اول:
- قیمت فروش: ۱۵ هزار تومان
- دارای رشته‌استوری راهنمای خرید
- فروشگاه کم‌سابقه
- پست و استوری فعال روزانه و هفتگی
عکسی که از خودکار منتشر کرده است:
فروشگاه دوم:
- قیمت فروش: ۱۰ هزار تومان
- راهنمای خرید ندارد
- فروشگاه معروف
- آخرین پست مربوط به ۲ هفته پیش است
عکسی که از خودکار منتشر کرده است:
فروشگاه سوم:
- قیمت فروش: ۱۲ هزار تومان
- دارای رشته‌استوری راهنمای خرید
- فروشگاه کم‌سابقه
- استوری روزانه
عکسی که از خودکار منتشر کرده است:
انتخاب شما کدام فروشگاه است؟! بیایید نکاتی را باهم بررسی کنیم.
ایجاد علاقه و اعتماد در مشتری
- در فروشگاه اول، از مدل کار کردن و «تولید محتوا» شما متوجه می‌شوید که فروشگاه فعال است. خیلی دور از ذهن نیست که پاسخ‌گویی این فروشگاه هم، چه در اینستاگرام و چه پشتیبانی سایت، به موقع، با خوش‌اخلاقی و با هدف راحتی مشتری باشد.
- در فروشگاه دوم، درست است که فروشگاه باسابقه است اما فعالیت محدود آن، ممکن است شک و شبهه ایجاد کند و شما را از خرید منصرف سازد.
- فروشگاه سوم احتمالاً رقیب قوی‌تری نسبت به فروشگاه دوم برای فروشگاه اول باشد. چرا؟ چون فعالیت آن نه به اندازه فروشگاه اول است و نه به خاموشی فروشگاه سوم اما قیمت پایین‌تری ارائه می‌دهد.
نکاتی درباره تصاویر در تولید محتوا
حالا بیایید تصاویر را باهم مقایسه کنیم. اگر از خاطرتان رفته است، لطفاً برگردید و مجدداً نگاهی به آن‌ها بیاندازید.
- فرض کنید تصویری که فروشگاه اول از خودکار منتشر کرده است، خود صاحب کسب و کار یا کسی است که قبلاً هم در تبلیغات این فروشگاه او را مشاهده کرده‌اید. احتمالاً این اطمینان‌خاطر را برایتان ایجاد می‌کند که این خودکار کیفیت لازم را دارد.
- تصویری که فروشگاه دوم منتشر کرده است، به راحتی می‌تواند نشان از بی‌توجهی کسب و کار به تولید محتوا باشد! در این تصویر رنگ خودکار چندان مشخص نیست، نور کافی و خوبی ندارد و حتی مشخص نیست برای سفارش این محصول باید چه کرد!
- تصویر فروشگاه سوم درست است که شخصی در آن دیده نمی‌شود اما عکس روشن، واضح و باکیفیت است.
با این حساب بیشتر افراد احتمالاً به این ترتیب انتخاب می‌کنند که از کدام فروشگاه خرید کنند:
فروشگاه اول، فروشگاه سوم و در آخر فروشگاه دوم
اهمیت محتوا دقیقاً اینجا مشخص می‌شود. در مثال ما، انتشار تصویر باکیفیت، فعالیت روزانه و هفتگی در صفحه اینستاگرام به صورت پست و استوری و ارائه رشته‌استوری برای راهنمایی خرید موارد مهم در تولید محتوای این فروشگاه‌ها هستند. البته درباره تولید محتوا برای آنلاین‌شاپ‌ها موارد بسیار دیگری نیز حائز اهمیت است که در مقاله‌های بعدی به آن خواهیم پرداخت.
بیشتر دیده شدن و افزایش فروش
یکی دیگر از دلایل اهمیت محتوا، بیشتر دیده شدن است. اگر یک بار در گوگل عبارتی را جستجو کرده باشید، دیده‌اید که لینک‌ها یکی پس از دیگری قرار گرفته‌اند تا شما به مطلب یا پاسخ سوال مورد نظرتان برسید. ممکن است تصور کنید که این لینک‌ها به صورت تصادفی قرار گرفته‌اند اما این‌طور نیست!
گوگل طبق معیار‌ها و ویژگی‌هایی محتوای سایت‌ها را بررسی می‌کند و با توجه به امتیازی که این مطالب از نظر گوگل کسب می‌کنند، بیشتر به ابتدای لیست جستجو نزدیک می‌شوند. زمانی که شما عبارتی را جستجو می‌کنید، معمولاً در صفحه اول به جواب سوالتان می‌رسید یا لینکی برای خرید وسیله مورد نیازتان پیدا می‌کنید.
وقتی که محتوای باکیفیت، درست و اصیل در سایت خود قرار داده باشید، به ابتدای لیست نزدیک می‌شوید. در نتیجه مخاطبان بیشتر شما را «می‌بینند» و در این صورت احتمال خرید از شما افزایش می‌یابد.
جمع‌بندی
- امروزه محتوا یکی از کلیدی‌ترین کارهایی است که هر کسب و کاری باید به آن توجه کند.
- محتوا مانند یک سه‌پایه است که هر یک از پایه‌ها بیان‌کننده یک ویژگی اساسی است: هدف، ساختار، مقبولیت
- هدف از انتشار یک محتوا باید مشخص باشد؛ یک سایت خبرگزاری وظیفه دارد اخبار را اعلام کند. به همین دلیل هدفش از انتشار محتوا، رساندن اخبار و آگاهی به مردم است.
- یک محتوای مناسب ساختارمند است.
- محتوای ساختارمند، دارای نظم و پیوستگی در بیان مطالب است.
- برای اینکه محتوایتان موثر واقع شود، باید از مقبولیت کافی از نظر مخاطبان‌تان برخوردار باشد.
- برای مقبول بودن محتوا، لازم است یک شناخت کلی از مخاطبان خود داشته باشید. مثال صفحات فروش تجهیزات حودرو را بخوانید.
- محتوا و ابزارهای تولید محتوا انواع گوناگونی دارد.
- محتوای متنی و محتوای تصویری ۲ تا از رایج‌ترین و مهم‌ترین انواع محتوا هستند.
- اهمیت تولید محتوا در دنیای امروز بسیار پررنگ است.